Hoe graag De Telegraaf het ook wil, voorlopig komt er geen algemeen vuurwerkverbod

En: overzicht politieke voor- en tegenstanders vuurwerkverbod

Eén ding is overduidelijk: zowel artsen als hulpverleners en de politie willen een algemeen vuurwerkverbod. Dat willen ze al jaren, maar de politiek durft er zijn handen niet aan te branden (no pun intended). Dus blijven de artsen en politie elk jaar, zo tegen het einde van het jaar, campagne voeren voor een vuurwerkverbod, royaal geholpen door De Telegraaf, alwaar ze de antivuurwerkpropaganda in de kenmerkende chocoladeletters over de voorpagina smeren.

Elk jaar weer opnieuw. Al jaren.

Een ruime meerderheid van de bevolking lijkt inmiddels voorstander te zijn van een algemeen vuurwerkverbod, en die meerderheid groeide in de polls elk jaar (al nam die groei vorig jaar plotseling weer iets af). Zo’n 60% van de Nederlanders is heden ten dage voorstander van een vuurwerkverbod. En dan is er ook nog een kleine groep die ‘geen mening’ heeft, dus het totaal zou iets hoger kunnen zijn dan 60%.

Wel een meerderheid, toch geen verbod, zelfs geen voorstel tot verbod. Waarom? Omdat het middernachtelijke afsteken van vuurwerk tijdens Oud en Nieuw een diep verankerde Hollandse traditie is. Die zit net zo diep verankerd als Kerst of, om eens wat siervuurwerk te benoemen, Zwarte Piet. En we weten hoe het met dat laatste is afgelopen. Zwarte Piet is niet langer zwart, maar regenboog of stroopwafel – althans in de officiële uitingen en instituties – maar is tegelijkertijd het symbool van verzet geworden tegen een overheid die al te graag lijkt te knabbelen aan zulke diep verankerde tradities.

Zwarte Piet

Er is geen rechtse politieke partij die erop zit te wachten de lont in het kruitvat aan te steken (wederom no pun intended) en met een vuurwerkverbod een tweede Zwarte Piet-loopgraaf te openen. Het is al heel wat dat er nog geen slachtoffers zijn gevallen in de Zwarte Piet-oorlog. Daar kun je bij een vuurwerk-oorlog niet zo zeker van zijn. Zwarte Piet afschaffen leverde boze burgers op die uit protest toch lekker hun gezicht zwart schminken, en tegenstanders die kinderfeestjes komen verstoren. Maar vuurwerk afschaffen levert, zo valt te vrezen, juist nóg meer mensen op die, heel bewust, vuurwerk afsteken. En niet alleen met Oud en Nieuw.

Dat is sowieso een levensgroot probleem bij vuurwerk verbieden in Nederland: illegaal vuurwerk is eenvoudig te verkrijgen in de buurlanden, waardoor een verbod beslist niet valt te handhaven. En verboden die niet zijn te handhaven, ondergraven de rechtsstaat en het vertrouwen in de politiek.

Erger nog, er zal dan symbolisch worden gehandhaafd, wat er vooral op neerkomt dat de keurige burger die een illegale, in Duitsland gekochte bloemsierfontein en sterretjes afsteekt, wordt beboet door een boa – op z’n best – of wordt neergeknuppeld door de ME – op z’n ergst. Dat is een beetje afhankelijk van waar en wanneer die keurige burger zijn vuurwerk afsteekt. Maar resultaten uit het verleden leren dat bij een slecht te handhaven verbod het nooit de grote spelers zijn die worden gepakt, wel de goedbedoelende burger.

Nogmaals: daar wil geen rechtse politicus zijn vingers voor in het Bengaalse vuur steken (pun intended). En ik vermoed dat ook gematigd rechts (de facto CDA) niet staat te springen om een vuurwerkverbod in te voeren. Er is dus een linkse meerderheid nodig voordat een vuurwerkverbod überhaupt ooit op de politieke agenda staat. En laat ‘linkse meerderheid’ nou net één van die dingen zijn waarvan de kans klein is dat ze binnen afzienbare tijd werkelijkheid worden (maar zeg nooit nooit…).

Laatste dagen

Het helpt ook niet mee dat het antivuurwerkdebat uitsluitend wordt gevoerd in de laatste dagen van het jaar. Het is niet alsof politici dagelijks worden geconfronteerd met woedende huisdierenbezitters of agenten die Cobra’s naar hun hoofd kregen geslingerd; het spitst zich alleen toe op de dagen dat vuurwerk wordt verkocht. Dat is makkelijk uitzitten voor de politici, die ten tijde van dat debat ook nog eens op reces zijn, terwijl de massamedia de handen vol hebben aan obligate eindejaarslijstjes, de TOP 2000 en meer van die laatste dagen van het jaar terroriserende dertien-in-een-dozijn-eindejaarsmeuk.

Al met al lijkt het me veilig om te concluderen dat er voorlopig – en ‘voorlopig’ kun je in dat geval heel ruim nemen – geen algemeen vuurwerkverbod komt. Er zal zelfs geen voorstel tot een verbod klinken, laat staan dat een verbod binnen afzienbare tijd door zowel de Tweede- als de Eerste Kamer komt.

Ik denk zelfs dat, in elk geval op rechts, de komende jaren niemand ‘vuurwerkverbod’ in de mond durft te nemen – zelfs niet als avontuurlijk bedoeld politiek proefballonnetje van VVD of CDA. Nogmaals, daarvoor is het veel te makkelijk om over deze paar laatste vuurwerkdiscussiedagen van het jaar heen te stappen. Waarom hete hangijzers met blote handen in de laatste dagen van december oppakken als je ze ook kunt laten afkoelen tot in het nieuwe jaar?

Verbod op EU-niveau

Alleen als er (if ever) sprake is van een algemeen vuurwerkverbod op EU-niveau, of op z’n minst een algemeen vuurwerkverbod in Duitsland en België, zal een vuurwerkverbod in Nederland op de rechtse agenda verschijnen.

Tot die tijd zit de Hollandse huisvader dus geramd met zijn siercakes en Romeinse kaarsen, en kunnen de Vinex-kids gewoon hun sterretjes afsteken zonder te moeten vrezen voor knuppelende ME’ers of beboetende boa’s.

De (anti)vuurwerkstandpunten van politieke partijen:

Tegen een algeheel vuurwerkverbod:

• VVD: Beschouwt vuurwerk als een waardevolle traditie en is tegen een totaalverbod. Pleiten voor betere handhaving van bestaande regels en aanpak van illegaal vuurwerk.

• PVV: Hecht aan het behoud van Nederlandse tradities, waaronder vuurwerkafsteken, en verzet zich tegen een algeheel verbod. Bepleit strengere handhaving op illegaal vuurwerk.

• CDA: Vindt vuurwerk een belangrijk onderdeel van de jaarwisseling en is tegen een totaalverbod. Steunt het bestaande verbod op gevaarlijk vuurwerk uit categorie F3.

• Nieuw Sociaal Contract (NSC): Tegen een algeheel vuurwerkverbod; benadrukt het belang van handhaving van de huidige regels.

• BoerBurgerBeweging (BBB): Verzet zich tegen een totaalverbod en beschouwt vuurwerkafsteken als een waardevolle traditie die behouden moet blijven.

• JA21: Tegen een algeheel vuurwerkverbod; pleit voor het herintroduceren van bepaalde vuurwerkcategorieën, zoals vuurpijlen.

Voor een algeheel vuurwerkverbod:

• GroenLinks-PvdA: Bepleiten het vervangen van consumentenvuurwerk door professionele vuurwerkshows om veiligheid en milieu te beschermen.

• D66: Erkent het belang van de vuurwerktraditie, maar acht de maatschappelijke gevolgen voor veiligheid, natuur en gezondheid zwaarder wegen en steunt daarom een verbod.

• ChristenUnie: Voorstander van een landelijk verbod op consumentenvuurwerk vanwege veiligheidsrisico’s en overlast.

• Partij voor de Dieren (PvdD): Pleiten voor een algeheel vuurwerkverbod, met nadruk op dierenwelzijn en milieuschade.

Overige partijen:

• SP: Staat sceptisch tegenover een algeheel vuurwerkverbod; legt nadruk op aanpak van illegaal vuurwerk en betere handhaving van bestaande regels.